Stopa cukrzycowa – zapobieganie i pielęgnacja
Zespół stopy cukrzycowej to jedno z najpoważniejszych powikłań źle wyrównanej cukrzycy wynikające ze zmian w obwodowym układzie nerwowym, w naczyniach (miażdżycy) oraz infekcji.
Uszkodzenia włókien nerwowych powodują zanik czucia w obrębie stopy. Chory często nie jest świadomy skaleczenia, odcisków, gdyż nie odczuwa ważnego czynnika ostrzegawczego jakim jest ból. Wówczas może dojść do rozwoju infekcji, która u osoby chorej na cukrzycę stwarza poważne zagrożenia, szczególnie przy współistniejących zmianach miażdżycowych w naczyniach i związanym z nimi niedokrwieniami. Kolejną konsekwencją zmian zachodzących w układzie nerwowym jest zniekształcenie stóp (przykurczone i zgięte palce). Czasem mogą dodatkowo występować następujące dolegliwości: mrowienie, pieczenie, drętwienie lub nadwrażliwość na dotyk przy jednoczesnym braku odczucia bólu związanego ze skaleczeniem. Brak wyczuwalnego tętna na grzbiecie stopy oraz chromanie przestankowe (pojawiający się po przejściu pewnego dystansu ból w łydkach, który zmusza do zatrzymania się i odpoczynku), to także pierwsze objawy zespołu stopy cukrzycowej.
Zmiany te mogą pojawiać się zarówno u chorych leczonych insuliną, jak i doustnymi lekami.
Aby zminimalizować ryzyko powstawania stopy cukrzycowej konieczne jest przestrzeganie kilku prostych zasad pielęgnacji stóp:
Zasada I: systematyczna i wnikliwa obserwacja
Stopy należy oglądać każdego dnia przy bardzo dobrym oświetleniu, a szczególną uwagę zwrócić na skórę pomiędzy palcami stopy oraz na paznokcie. Gdy chory ma problemy z nachyleniem się może do tego celu użyć lusterka.
Zasada II: dokładne mycie stóp
Stopy muszą być zawsze czyste i suche, należy je myć w letniej bieżącej wodzie (ok. 37st.C) i delikatnie osuszyć, szczególnie przestrzenie miedzy palcami. Nie należy kąpać stóp w nieprzepływowej wodzie (w misce), ponieważ zbytnie zmiękczenie skóry pod ogniskami zrogowacenia lub w okolicy pęknięć sprzyja rozprzestrzenianiu się bakterii, co może stanowić początek infekcji.
Zasada III: nawilżanie skóry stopy
W przypadku suchej skóry, do której nie należy dopuścić (sucha skóra marszczy się, pęka i podlega infekcjom), należy nałożyć krem nawilżający, natomiast jeśli jest nadmiernie wilgotna zastosować talk. Zrogowacenia można delikatnie ścierać za pomocą kamienia pumeksowego.
Zasada IV: pielęgnowanie paznokci
Paznokcie należy skracać wyłącznie przy użyciu pilnika ( powinno się je obcinać prosto i niezbyt krótko). Przy trudnościach w nachyleniu się i niezbyt dobrym wzroku lepiej, by opiekę nad paznokciami sprawowała pedikiurzystka.
Zasada V: dobór i noszenie obuwia
Należy pamiętać, że nigdy nie wolno chodzić boso. Wybór obuwia jest bardzo ważny. Stopy w butach powinny mieć dość miejsca, muszą być dostatecznie szerokie, długie i wysokie. Nie wolno dopuścić do jakiegokolwiek ucisku, szczególnie palców stóp. Jeśli masz nowe buty pamiętaj, że na początku trzeba w nich chodzić tylko jedna-dwie godziny dziennie. Należy często oglądać wewnętrzną stronę podeszwy buta, aby usunąć wszelkie nierówności. Bardzo dobre jest obuwie z filcu. Należy natomiast unikać:
– sandałów, które odsłaniają palce;
– butów z tworzyw sztucznych;
– butów z podeszwą kauczukową.
Tego rodzaju buty utrudniają oddychanie stopy, sprzyjają poceniu się stóp, maceracji skóry miedzypalcowej i powstawaniu grzybicy. Nie należy stosować wkładek podeszwowych, chyba że zaleci je ortopeda. Stosowane wkładki powinny być pokryte skórą, wewnętrzna strona wkładki musi być zawsze gładka, bez szwów.
Zasada VI: noszenie skarpet
Nie można zakładać butów na gołe stopy (zawsze należy wkładać skarpety lub rajstopy). Skarpety powinny być bawełniane lub wełniane, zmieniane codziennie, a w przypadku nadmiernego pocenia się stóp nawet częściej – po każdorazowym myciu stóp.
Zasada VII:
Należy unikać źródeł ciepła (kaloryfera, pieca, termoforu, poduszki elektrycznej).
Zasada VIII:
W przypadku skaleczenia należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, a zmianę zabezpieczyć jałowym opatrunkiem.
Cukrzyca nie jest „złym losem”, lecz zaburzeniem polimetabolicznym. Pozytywne nastawienie, wiedza, jak sobie radzić w chorobie, oraz samokontrola pozwolą na prowadzenie aktywnego trybu życia pomimo istniejącej choroby.
